อว. ขับเคลื่อน "ธัชชา-ธัชวิทย์" ตั้งแล็บวิเคราะห์ดีเอ็นเอโบราณ 

ศ.(พิเศษ) ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) เปิดเผยว่า กระทรวง อว. มีนโยบายหลักในการขับเคลื่อนวิทยาการโดยนำเอาศาสตร์และศิลป์มาบูรณาการกัน เป็น "ยุทธศาสตร์การเดินสองขา" เพื่อสร้างเศรษฐกิจสร้างสรรค์ของประเทศไทย โดยได้จัดตั้ง "ธัชชา" และ "ธัชวิทย์" ซึ่งเป็นวิทยสถานทางด้านสังคมศาสตร์ มนุษย์ศาสตร์ และศิลปกรรมศาสตร์แห่งประเทศไทย และวิทยสถานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

ซึ่งล่าสุดได้สนับสนุนให้ประเทศไทยมีความพร้อมและขีดความสามารถในการศึกษาทางประวัติศาสตร์และโบราณคดี เป็นก้าวกระโดดครั้งใหญ่ที่สำคัญ ซึ่งขณะนี้ประเทศไทยมีห้อง "แล็บ" ปฏิบัติการทางด้านวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีเพื่อสนับสนุนการวิจัยและวิชาการด้านโบราณคดีในยุคสุวรรณภูมิหรือกว่า 2,500 ปี ที่ครบวงจรและทันสมัยที่สุดในอาเซียน

ด้าน ศ.ดร.นพ. สิริฤกษ์ ทรงศิวิไล ปลัดกระทรวง อว. ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า "ธัชชา" ได้ร่วมมือกับสถาบันวิจัยของ อว. และมหาวิทยาลัยต่างๆ ศึกษาจุดแข็งของประเทศไทยซึ่งมีโบราณสถานและโบราณวัตถุอยู่เป็นจำนวนมาก ที่ผ่านมามีข้อจำกัดในการตรวจวิเคราะห์โดยต้องส่งไป ตรวจในต่างประเทศ มีราคาแพงและที่สำคัญใช้เวลานานตรวจวิเคราะห์นานมาก

หากสามารถนำเอาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีซึ่งสถาบันด้านวิทยาศาสตร์ในประเทศไทยมีเครื่องมืออยู่แล้วจำนวนหนึ่งมาประยุกต์ใช้กับการวิจัยทางสังคมศาสตร์ ก็จะสามารถวิเคราะห์ถึงรายละเอียดโครงสร้างทางเคมี องค์ประกอบของวัสดุ ทราบอายุของโบราณวัตถุต่างๆว่ามีอายุกี่ปีอย่างแม่นยำ รวมทั้งสามารถจะนำเทคโนโลยีดีเอ็นเอชั้นสูงมาใช้ในการศึกษาทางพันธุกรรมของมนุษย์โบราณ สัตว์หรือพืชโบราณได้

ในส่วนของโบราณสถานซึ่งบางส่วนได้ผุพังลง ถูกปกคลุมด้วยต้นไม้หรือทับถมกัน ก็สามารถที่จะนำเอาเทคโนโลยีการสำรวจจากระดับสูง เช่น วิธีไลดาร์โดยใช้โดรน รวมทั้งการวิเคราะห์ข้อมูลจากดาวเทียมมาประกอบกันได้ ซึ่งห้อง "แล็บ" ปฏิบัติการหรือโครงสร้างทางด้านวิทยาศาสตร์เหล่านี้ หน่วยงานวิจัยของประเทศไทยและมหาวิทยาลัยต่างๆ ได้มีอยู่แล้ว

กระทรวง อว. โดย "ธัชชา-ธัชวิทย์" สามารถที่จะจัดกลุ่มรวบรวมห้องแลบและสนับสนุนเพิ่มเติมได้ ให้นำเอาเข้ามาใช้ในการสนับสนุนการศึกษาทางประวัติศาสตร์และโบราณคดีได้อย่างดี ทำให้วิเคราะห์ได้ในประเทศอย่างรวดเร็วและแม่นยำ

วิทยาการต่างๆ เหล่านี้ เรามีความก้าวหน้าในระดับนำของภูมิภาคอาเซียนและของทวีปเอเชีย ซึ่งการนำเอาวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคมศาสตร์ มนุษย์ศาสตร์และประวัติศาสตร์ มาประกอบกันนี้โดยการสนับสนุนของสถาบันสุวรรณภูมิศึกษาของ "ธัชชา" เป็นมุมมองใหม่ทางด้านวิชาการ โดยที่ผ่านมานั้นนักวิชาการด้านวิทย์และศิลป์สองฝ่ายจะทำงานแยกกัน การที่ อว. นำเอานักวิจัยทางสายวิทย์และศิลป์ได้มาทำงานร่วมกันนี้เป็นเรื่องที่น่าตื่นเต้นอย่างมาก จะทำให้มีข้อมูลที่ถูกต้อง แม่นยำ เชื่อถือได้ อ้างอิงได้ในเวทีโลก ซึ่งจะเป็นการสร้างมูลค่าของเศรษฐกิจสร้างสรรค์ของประเทศไทยได้เป็นอย่างดี 

โดยเมื่อวันที่ 17 ตุลาคม 2565 ทีมนักวิชาการทางด้านโบราณคดี และด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ได้ไปร่วมกันปฎิบัติงานสำรวจในพื้นที่ที่เวียงท่ากาน จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นแหล่งโบราณคดีที่สำคัญของภาคเหนือ มีอายุประมาณ 1,100 ปี ได้ทำงานในสถานที่จริง หลังจากนั้นได้ประชุมหารือทางวิชาการเพื่อกำหนดรายละเอียดและการดำเนินการโครงสร้างพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ซึ่งในเบื้องต้นได้มุ่งใน 3 เทคโนโลยีสำคัญ ได้แก่

1) การใช้เทคโนโลยีภาพถ่ายทางอากาศขั้นสูง (LiDAR) เพื่อวิเคราะห์โครงสร้างทางกายภาพของโบราณสถานที่ถูกปกคลุม

 2) เทคโนโลยีขั้นสูงในการวิเคราะห์ทางพันธุกรรมของมนุษย์โบราณ และ

3) เทคโนโลยีขั้นสูงในการวิเคราะห์อายุวัตถุโบราณ (Dating) ประกอบกับการรวบรวมจัดทำชุดฐานข้อมูลพันธุกรรมและข้อมูลของวัตถุโบราณเพื่อการตรวจเปรียบเทียบในระดับนานาชาติ เพื่อให้ประเทศไทยมีความพร้อมในด้านการศึกษาทางประวัติศาสตร์ที่ถูกต้องแม่นยำมาก และสามารถทำได้อย่างครบวงจรที่สุดในอาเซียน

โดยวิทยสถานสังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ และศิลปกรรมศาสตร์แห่งประเทศไทย (ธัชชา) ของกระทรวง อว. ได้ลงนามบันทึกข้อตกลงความร่วมมือกับกรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม ซึ่งหน่วยงานต่างๆ ของ อว. เช่น สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (องค์การมหาชน) องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ มหาวิทยาลัยศิลปากร มหาวิทยาลัยนเรศวร เป็นต้น

ดำเนินจัดกลุ่ม รวบรวมและเพิ่มความสามารถในการตรวจวิเคราะห์ทางห้องปฏิบัติการเทคโนโลยีชั้นสูงและสนับสนุนการค้นคว้าทางด้านประวัติศาสตร์ โดยเฉพาะใน 3 มิติสำคัญดังกล่าวนี้ ผลที่ได้จะทำให้เกิดการพิสูจน์ยืนยันข้อมูลทางประวัติศาสตร์อย่างถูกต้องในทางวิชาการ และนำไปสู่การขยายเศรษฐกิจสร้างสรรค์ เพิ่มมูลค่าให้กับอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ ที่กำลังเป็นที่สนใจของนักท่องเที่ยวซึ่งเป็นแหล่งรายได้หลักของประเทศ

รวมทั้งยังเป็นการสร้างความเข้มแข็งทางด้านวิชาการ และพัฒนาบุคลากรวิจัยทางด้านวิทยาศาสตร์และประวัติศาสตร์โบราณคดีให้เป็นที่ยอมรับในระดับนานาชาติ  และเป็นกำลังสำคัญในการขับเคลื่อนต่อยอดการรักษามรดกอันล้ำค่าของประเทศให้ดำรงคงอยู่คู่กับแผ่นดินไทยสืบไป